سرفصل ها
جرم سرقت چیست؟
سرقت یکی از مهمترین جرائم علیه اموال و مالکیت اشخاص است. طبق قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، «سرقت عبارت است از ربودن مال متعلق به غیر.»
ارکان جرم سرقت
۱- رکن مادی
۲- رکن معنوی
۳- رکن قانونی
۱- رکن مادی جرم سرقت
به عملی که از طرف شخص باید صورت بگیرد تا جرم اتفاق بیافتد عنصر مادی میگویند. در جرم سرقت عنصر مادی به شکل ربودن به معنای جا به جا کردن و برداشتن و همچنین پنهانی بودن عمل ربایش است، بنابراین لازمه جرم سرقت این است که سارق، بدون رضایت مالک یا متصرف به صورت آشکار و یا مخفیانه مال دیگری را ببرد.
۲- رکن معنوی جرم سرقت
برای اینکه شخص مرتکب جرم سرقت شود؛ باید اول شخص قصد انجام سرقت را داشته باشد و دوم بداند که مالی که میخواهد بدزدد متعلق به شخص دیگری است.
۳- رکن قانونی جرم سرقت
اگر یک عملی در قانون جرم بوده و برایش مجازات تعیین شده باشد عنصر قانونی نامیده میشود. برای تمامی جرائم و مجازاتها نیاز به این عنصر است و اگر عملی در قانون جرم باشد براین اساس شخص مجرم را میتوان مجازات کرد.
مال مسروقه چیست؟
مال مسروقه یا همان مالی که دزدیده میشود باید شرایط زیر را داشته باشد:
۱- مال باید شی بوده و قابلیت جابهجایی و انتقال داشته باشد.
۲- مال باید در زمان سرقت متعلق به شخص دیگری باشد.
۳- مال مسروقه باید از مالکیت صاحبش خراج شده و به تصرف شخص سارق درآید.
انواع سرقت
سرقت بر حسب نوع میزان مجازات و ماهیت آن به دو دسته تقسیم میشود:
۱- سرقت حدی
۲- سرقت تعزیری
۱- سرقت حدی چیست؟
طبق ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی، سرقت باید ۱۴ شرط داشته باشد تا سرقت حدی محسوب شود.
سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:
الف) شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
ب) مال مسروق در حرز باشد.
پ) سارق هتک حرز کند.
ت) سارق مال را از حرز خارج کند.
ث) هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
ج) سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
چ) ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
ح) مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
خ) سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
د) صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.
ذ) صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
ر) مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
ز) مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
ژ) مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.
حرز یعنی چه؟
حرز مکان متناسبی است که مال عرفاً در آن از دستبرد محفوظ میماند.
هتک حرز یعنی چه؟
نقض غیر مجاز حرز است که از طریق تخریب دیوار یا بالا رفتن از آن یا بازکردن یا شکستن قفل و امثال آن محقق میشود.
* نکته ۱: طبق ماده ۲۷۰ مجازات اسلامی، در صورتی که مکان نگهداری مال از کسی غصب شده باشد، نسبت به وی و کسانی که از طرف او حق دسترسی به آن مکان را دارند، حرز محسوب نمیشود.
* نکته ۲: طبق ماده ۲۷۷ قانون مجازات اسلامی، هرگاه شریک یا صاحب حق، بیش از سهم خود، سرقت نماید و مازاد بر سهم او به حد نصاب برسد، مستوجب حد است.
حد سرقت
طبق ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی، حد سرقت به شرح زیر است:
الف) در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.
ب) در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
پ) در مرتبه سوم، حبس ابد است.
ت) در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.
تبصره ۱: هرگاه سارق، فاقد عضو متعلق قطع باشد، حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری میشود.
تبصره ۲: در مورد بند (پ) این ماده و سایر حبسهایی که مشمول عنوان تعزیر نیست هرگاه مرتکب حین اجرای مجازات توبه نماید و مقام رهبری آزادی او را مصلحت بداند با عفو ایشان از حبس آزاد میشود. همچنین مقام رهبری میتواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل نماید.
راههای اثبات سرقت حدی
۱- دو مرتبه اقرار
۲- با یک بار اقرار فرد موظف به بازگرداندن مال است؛ اما حد بر وی جاری نمیشود.
۳- شهادت دو مرد عادل
۴- علم قاضی
* نکته: سرقت با سوگند نفی یا اثبات نمیشود.
۲- سرقت تعزیری چیست؟
در صورتیکه حتی یکی از شرایط چهاردهگانه سرقت حدی وجود نداشته باشد، سرقت از نوع غیرحدی یعنی سرقت تعزیری خواهد بود. سرقت تعزیری انواع مختلفی دارد که بسته به نحوهی ارتکاب جرم، مجازات آن نیز متفاوت است.
انواع سرقت تعزیری
۱- سرقت تعزیری ساده: این نوع سرقت در ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی آمده علنی و با ربودن مال غیر بدون علم و اطلاع و رضایت صاحب مال محقق میشود و مجازات آن کمترین مجازات سرقت یعنی سه ماه و یک روز تا ۲ سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق است.
۲- سرقت تعزیری مشدد: منظور از سرقت مشدد، هرگونه سرقتی است که با یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات بوده و مجازات آن شدیدتر از مجازات سرقت ساده باشد و شرایطی را نیز داشته باشد که در قانون آمده باشد.
سرقت همراه با آزار یا با اسلحه
طبق ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی، «هرگاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم میشود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد، علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم میگردد.
* نکته ۱: هر نوع عملی که عرفاً صدق اذیت کند، آزار محسوب میشود و ضرورتی ندارد که حتماً جراحتی نیز وارد شود.
* نکته ۲: اگر در حین سرقت مقرون به آزار، جراحتی نیز وارد شود، علاوه بر مجازات سرقت، مجازات جراحت نیز بر سارق تحمیل میشود.
* نکته ۳: تحقق سرقت مقرون به آزار مشروط به این است که آزار در حین سرقت و قبل از خروج از صحنهی سرقت، رخ داده باشد و اگر سارق پس از خاتمه سرقت و در حال فرار در کوچه یا خیابان، با کسی درگیر شود، سرقت از نوع عادی خواهد بود و البته مجازات دیگری نیز به طور جداگانه تعیین خواهد شد.
* نکته ۴: در تحقق سرقت مقرون به آزار، تفاوتی ندارد که آزار و اذیت نسبت به شخص صاحب مال صورت گرفته باشد یا نسبت به شخص دیگری مانند نگهبان و…
سرقت همراه با شروط پنجگانه (سرقت مشدد)
طبق ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی، هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد، ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد، مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم میگردد:
۱- سرقت در شب واقع شده باشد.
۲- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
۳- یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
۴- از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود را مأمور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است، سرقت کرده باشند.
۵- در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
علت تشدید مجازات این نوع سرقت این است که این پنج عامل، سرقت را به شرایط سرقت حدی نزدیک میکند.
گذشت شاکی در سرقت حدی
در سرقت حدی اگر شاکی قبل از شکایت نزد قاضی و اثبات آن، رضایت خود را اعلام نماید سارق مجازات نمیشود. ولی رضایت شاکی در سرقت حدی بعد از این مرحله تأثیری ندارد.
رضایت شاکی در سرقت تعزیری
در سرقت تعزیری اگر قبل از طرح شکایت در دادسرا، شاکی رضایت دهد پرونده مختومه میشود؛ ولی رضایت شاکی بعد از ارجاع پرونده نزد مقام تحقیق، باعث موقوفی (توقف) تعقیب نمیشود. اما رضایت شاکی باعث تخفیف و تعلیق مجازات سرقت میشود و باعث از بین رفتن کامل مجازات سرقت نمیگردد.
شرایط گذشت شاکی در جرم سرقت
۱- اهلیت شخصی که گذشت میکند.
۲- گذشت باید منجز و قطعی باشد.
۳- گذشت به موجب سند رسمی یا در جلسه دادگاه باشد.
مباشر در جرم سرقت کیست؟
طبق ماده ۲۷۲ قانون مجازات اسلامی، هرگاه کسی مال را توسط مجنون، طفل غیر ممیز، حیوان یا هر وسیله بیارادهای از حرز خارج کند؛ مباشر محسوب میشود و در صورتی که مباشر طفل ممیز باشد رفتار آمر حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری است.
کاهش مجازات حبس تعزیری در جرم سرقت
قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۲۳/۲/۱۳۹۹، مجازات برخی از سرقتهای تعزیری را کاهش داده است. حداقل و حداکثر مجازاتهای حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت تعیین شده در قانون، برای جرائم قابل گذشت به نصف کاهش مییابد.
* نکته: قانون کاهش مجازاتها صرفاً به بیان کاهش حبس و زندان به عنوان مجازات جرائم تعزیری پرداخته است و مجازاتهایی از قبیل شلاق و جزای نقدی و هر آنچه که غیر از حبس باشد، بدون تغییر است.
کاهش مجازات سرقت موضوع ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی
مجازات جرم سرقت طبق قانون جدید کاهش مجازاتها، برای جرم مذکور، کاهش یافته است. مجازات مرتکب، حبس از سه ماه تا یک سال و نیم خواهد بود.
کاهش مجازات جرم سرقت از طریق کیفزنی
طبق ماده ۶۵۷ قانون مجازات اسلامی، هر کس مرتکب ربودن مال دیگری از طریق کیفزنی، جیببری و امثال آن شود به حبس از یک سال تا پنج سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. حال مطابق قانون جدید کاهش زندان، صرفاً حبس موضوع این ماده، کاهش یافته و مجازات جرم سرقت طبق قانون جدید کاهش مجازاتها برای این جرم، حبس از۶ ماه حبس تا دو سال و نیم میشود.
کاهش مجازات جرم سرقت موضوع ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی
مجازات مرتکب سرقت ساده، حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق میباشد و مجازات جرم سرقت ساده طبق قانون جدید کاهش مجازاتها کاهش یافته و به حبس از یک ماه و نیم تا ۱ سال تبدیل شده است.
کاهش مجازات جرم موضوع ماده ۶۶۵ قانون مجازات اسلامی
ماده ۶۶۵ مقرر میدارد «هرکس مال دیگری را برباید و عمل او مشمول عنوان سرقت نباشد به حبس از شش ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.» حال مجازات جرم سرقت موضوع ماده ۶۶۵، طبق قانون جدید کاهش مجازاتها، به حبس از سه ماه تا شش ماه کاهش یافته است.
مجازات تکرار جرم سرقت
طبق ماده ۶۶۶ قانون مجازات اسلامی، در صورت تکرار جرم سرقت، مجازات سارق حسب مورد حداکثر مجازات تعیین شده در قانون خواهد بود.
تبصره: در تکرار جرم سرقت در صورتی که سارق سه فقره محکومیت قطعی به اتهام سرقت داشته باشد دادگاه نمیتواند از جهات مخففه در تعیین مجازات استفاده نماید.
مالخر کیست؟
اگر کسی با اطلاع اینکه مالی سرقتی بوده و از کسی دزدیده شده است آن را مورد معامله قرار دهد و یا آن را مخفی نماید. طبق قانون به مجازات ۶ ماه تا سه سال و همچنین تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم میگردد.
چنانچه فرد این جرم را به عنوان یک حرفه انتخاب کرده باشد و در واقع این عمل برای او یک شغل باشد دادگاه او را به بالاترین مجازاتی که در قانون مجازات اسلامی در رابطه با این جرم آمده است محکوم مینماید.
جرائم مرتبط با جرم مالخری
* به امانت نگه داشتن مال مسروقه
* اگر فردی با اطلاع از اینکه مالی سرقت شده است آن را نزد خود به امانت نگه دارد و از آن مراقب نماید در واقع شریک جرم حساب شده و مجازات او همانند مجازات شخص مالخر خواهد بود.
* هدیه دادن مال مسروقه: در صورتی که شخص با اطلاع از اینکه مال مسروقه است، آن را به شخص دیگری به عنوان هدیه بدهد شریک جرم است و به مجازات جرم مالخری محکوم میشود.
شاید به مطالب زیر علاقه مند باشید :
۲ – انواع کلاهبرداری و مجازاتهای آن
ارسال دیدگاه